Jan Schulten: de oudste bakker van Siepelstad

NIEUWS

Hij diende in het leger en voorzag menig Siepel van vers brood. Niet iedere dag. Zondags was hij vrij en op het voetbalveld van KOSC te vinden. Als keeper. Jan Schulten is bijna 90 en daarmee de oudste bakker van Ootmarsum. Want, gepensioneerd of niet, roggebrood bakken doet hij nog steeds. Na bijna een eeuw aan lentes te hebben meegemaakt, zag hij als geen ander hoe de tijdsgeest Twente veranderde. Hoe we nu op zondagochtend naar de bakker kunnen voor knapperige croissants. Hoe het Twents langzaam afbrokkelt. En hoe de saamhorigheid – waar het dialect toch wel degelijk voor zorgt – toch in stand blijft.   

Siepels op het Springendal 

Jan groeide op aan de Ganzenmarkt tussen de broodovens van zijn vader. De herinneringen aan zijn jeugd zijn helder en levendig. Zijn ogen sprankelen zelfs als hij er over vertelt. Want, wat was hij graag op het Springendal met zijn kameraden. Katekers – eekhoorns – uit bomen schieten. Zwemmen in Jannies kolk. ‘Soms haalden we ook de katekerjongen uit het nest. We stopten ze dan achter ons shirt en namen ze mee naar huis. Eenmaal thuis zaten we barstensvol vlooien.’ Hij lacht. Alsof hij zich de jeuk nu nog kan heugen.

In de leer en in de kost

Jan had vier broers en een zus. Hij was de enige die de bakkersgenen van zijn vader had geërfd. Toch was talent geen vrijbrief om achterover te leunen volgens zijn vader. Vlieguren maken vond hij belangrijk. Dit bracht Jan naar bakker Lammers in Groningen. De stad. Hij verbleef bij de meester en zijn gezin in huis. Heel gebruikelijk in die tijd. Net als de afstandelijke meester-leerling-hiërarchie. ‘Hij en zijn vrouw zaten ’s avonds in de huiskamer, ik in de keuken. Niet gezellig, al vergezelde hun dochter me vaak,’ zegt Jan. 

Het leger in

Aan zijn leerschool in Groningen kwam een einde toen hij opgeroepen werd voor het leger. Jan was negentien. Het was ten tijde van de Hongaarse volksopstand tegen het Stalinistische bewind. ‘In maart ’55 ging ik in dienst. Het leger stond in opperste paraatheid om naar Hongarije te worden uitgezonden. Zover kwam het niet. Toch moesten we iedere dag voor 5.000 man koken. We verdienden 0,75 gulden per dag. Een pakje sigaretten kostte 0,85 gulden,’ vertelt hij.

Twee jaar later, in februari, zat zijn eervolle maatschappelijke plicht er op. Tijd om thuis aan de slag te gaan in de bakkerij die zijn grootvader in 1906 begon. Dichtbij het oude stadhuis was dat. Rechts naast de huidige Brasserie Schulten om precies te zijn.

Vier generaties bakker

Meer dan een eeuw bakkerij Schulten. En ja, tuurlijk is het vak dan verandert. Zo kennen we het venten vooral nog van de zwartwit foto’s en vinden we het volkomen normaal op zaterdag het weekendtaartje in huis te halen.

Jan betoogt niet dat vroeger alles beter was. Te allen tijde toegang hebben tot heel veel vindt hij daarentegen wel weelde. Hij doelt op de zondag waarop bakkerijen tegenwoordig geopend zijn – niet enkel een Twente-fenomeen overigens. Op de volle gebaksvitrines: patisserie-paradijzen. ‘Het was slagroom- of crèmegebak. We decoreerden het met sinaasappels, mandarijnen en ananas. Kiwi hadden we nog niet,’ vertelt hij.  

Daarentegen begint de Nederlander – in zoverre die bestaat - zijn dag nog maar wat graag met brood. Logisch dat menig bakker de eerste tarwebusbroden al uit de oven haalt voordat de zon op is. Jan is nog steevast om 5 uur wakker. ‘Soms ga ik er dan uit om me te scheren. Dan kruip ik weer even terug. Maar de wekker om 6.30u? Nee, die is nog nooit afgegaan.’

Roggebrood bakken.

Carpe diem

Vroeg uit de veren en gaan. De hot op. Niet om het gemis van Mieke te ontlopen. Zijn lieve vrouw die hij in 2016 verloor aan acute leukemie. Integendeel. ‘Ik mis haar iedere dag. Maar, ik meen uit de grond van mijn hart dat ik heel gelukkig ben,’ zegt Jan. Zo ontbijt hij iedere ochtend samen met Hanny, zijn dochter. Vers geperste sinaasappelsap en een gekookt eitje zijn dan vaste prik. De rest van de dag is hij in de bakkerij te vinden of elders. Dat elders is zoals het komt. Want, carpe diem. Al is een ding zeker: hij is altijd onder de mensen. ‘Ik heb een geweldig sociaal netwerk om me heen. Zomaar even aanwaaien hoef je bij mij niet te doen. Grote kans dat de deur dicht is,’ zegt hij met een lach.

Spaghettisliert van saamhorigheid

Jan is een echte Siepel. Meer nog dan een Twentenaar. Hij is net zo innig verbonden met Ootmarsum als het vlöggeln. De oneindige spaghettisliert van mensen die hand in hand door de kroegen en kasseiensteegjes van de stad trekt met Pasen. Een traditie waarvan hij vurig wenst dat ‘ie nooit verdwijnt. ‘Het is onvoorstelbaar hoeveel mensen het al jaren samen brengt. Voormalig Siepels komen er zelfs voor terug,’ aldus Jan. Tradities zorgen voor saamhorigheid. Het verenigt. Meer nog dan de zondagmiddagen lang de lijn.

Thuis bij de Twentse tongval

Het Twentse dialect is nog zo’n katalysator van het wij-gevoel. Hij betreurt dat het steeds minder gesproken wordt. Het doet hem denken aan de vergeefse pogingen van zijn moeder. ‘‘Ma, nich doan. Ze lacht oe oet’ zeiden we dan,’ lacht hij. Jans moeder werd geboren in Ouderkerk aan de Amstel, maar groeide op in Klein-Agelo. Toen haar vader besloot terug te gaan naar Ouderkerk moest ze mee. Ze was pas twaalf en nog niet getrouwd. Eenmaal in Ouderkerk kreeg ze ontzettende heimwee. Ze ging terug en trok in bij haar zus en slager-zwager in Ootmarsum. Het enige wat ze meenam was haar tongval. Die verloor ze nooit.

Wat sas, as dös, was kaans. Dit gezegde is Jan ten voeten uit. Het toont niet alleen zijn liefde voor de streek. Ook die voor het leven. Goed is immers goed genoeg. Het hoeft niet altijd hoger, beter en voller. De lat niet en de vitrine evenmin.


Bijna 90 en een heel gelukkig mens.




Boer zoekt Kees. Gevonden!

Boer Kees is een natuurinclusieve boer. Samen met zijn ouders runt hij boerderij Erve Holtwick in Agelo. Een prachtig klein dorpje gelegen in het Twentse coulissenlandschap nabij kunststadje Ootmarsum. De familieboerderij kent een eeuwenoude geschiedenis. Kees ziet het dan ook als een heuse eer het boerenbedrijf voort te kunnen zetten op zijn geboortegrond..

Wil je altijd als eerste onze verhalen in je mailbox?


Laat dan je gegevens bij ons achter.